«Թէվուր հոգուդ կամքն իս անում, մարմինդ բէդամաղ է ըլում. վո՞ւր մէ դարդին կու դիմանաս»։
Նրա մասին
Սայաթ-Նովան (Հարություն Սայադյան) հայ աշուղ էր, որը ստեղծագործել է չորս լեզվով՝ հայերեն, վրացերեն, պարսկերեն եւ թուքերեն։ Հայտնի է եղել ամբողջ Կովկասում եւ շրջակայքում իր անմահ երաժշտությամբ, որը մինչ օրս շարունակում է հնչել ու կատարվել։
Ծնվել է Թիֆլիսում (ներկայիս Թբիլիսի)՝ հայ ընտանիքում, եւ սովորել նվագել հայկական եւ կովկասյան մի շարք ժողովրդական երաժշտական գործիքներ։
Հռչակավոր կոմպոզիտորի գործերի մեծամասնությունը երգեր, բալլադներ ու սոնետներ են սիրո ու կյանքի մասին։ Նա գրում էր հայ-վրացական խառը գրով։
Եղել է Վրաստանի արքայական պալատի սազանդարը։ Ըստ լուրերի՝ սիրահարված է եղել արքայի քրոջը՝ Աննային, եւ ըստ երեւույթին դրա հետեւանքով արտաքսվել պալատից։ Հետագայում ամուսնացել է հայազգի կնոջ հետ, սակայն վերջինիս մահից հետո վանականի սքեմ է ընդունել եւ իր վերջին տարիներն անցկացրել Հայաստանում՝ Հաղպատի վանքում։
Նրա անունը, ոճավորված դիմանկարն ու կերպարը խորհրդանշանական են ոչ մի հայերի, այլեւ վրացիների, թուրքերի ու ադրբեջանցիների համար։ Դրանք օգտագործվում են երաժշտական, մշակութային եւ անգամ այդ երկուսի հետ ոչ մի կապ չունեցող ձեռնարկումներում՝ իբրեւ մշակույթի արտահայտում ցուցանիշ։
Աշուղ կոչվի, թե բանաստեղծ, գուսան թե սազանդար, նա եղել եւ մնում է ժողովրդական երաժշտության մեծագույն կոմպոզիտորը, որ Կովկասը երբեւէ տվել է աշխարհին։
Հետաքրքիր փաստ
Սայաթ-Նովայի կյանքն ընդհատվել է այն օրը, երբ Պարսկաստանի տիրակալ Աղա-Մահմեդ խան Ղաջարը դեպի Թիֆլիս իր արշավանքի ընթացքում կանգ է առել Հաղպատի վանքում ու հարկադրել բոլոր ներկաներին ուրանալ քրիստոնյա հավատքը եւ իսլամ ընդունել։ Սայաթ-Նովան հրաժարվել է եւ անմիջապես մահապատժի ենթարկվել։
Ավելին