«Հայրս «ամերիկյան երազանքի» մարմնավորումն էր։ Նա ամուր հավատ ուներ, որ եթե դու ազնիվ ես ու շատ ես աշխատում, ապա կարող ես հաջողության հասնել։ Նա օրինակելի անձնավորություն էր»,- ասում է Ջոնի դուստր Մյուրիելը, որն այժմ Գերմանիայում է բնակվում։ Երեք տարի առաջ Մյուրիելն ամուսնու հետ հիմնել է «Միրաք-Վայսբախ» հիմնադրամը, որն աջակցում է կարիքավոր հայ մանուկներին ու երիտասարդներին։
 

Մյուրիել Միրաքը «Armenian Mirror-Spectator» պարբերականի թղթակից է ու մի շարք գրքեր է հրատարակել։ Նյու Ինգլենդում ծնված ու մեծացած Մյուրիելն անգլիական գրականություն է սովորել Ուելեսլիի քոլեջում, իսկ այնուհետեւ Ֆուլբրայթի ծրագրով գիտական աշխատանք կատարել Իտալիայում։ Ավելի ուշ նաեւ դասավանդել է Միլանի համալսարանում։ «Այն փաստը, որ իտալական համալսարանները 1970-ականների սկզբին դարձան չափազանց քաղաքականացված, ինձ վրա լուրջ ազդեցություն ունեցավ,- պատմում է Մյուրիելը,- ես դարձա արաբական աշխարհի անցուդարձի շուրջ մասնագիտացած քաղաքական լրագրող»։ 1991թ. «Փոթորիկն անապատում» գործողությունից հետո նա ՄԱԿ-ի հետ համատեղ իրականացվող մի մարդասիրական ծրագիր գլխավորեց, որը կոչվում էր «Իրաքում երեխաների փրկության կոմիտե».

«Մենք իրաքցի երեխաներին Միացյալ Նահանգներ էինք ուղարկում բուժման։ Տուն այցելությանս ժամանակ մորս ցույց տվեցի պատերազմի հետեւանքով վիրավորված երեխաների լուսանկարները։ Այդ լուսանկարները նրա հոգու խորքում ինչ-որ ապրումների պատճառ դարձան, ու կյանքում առաջին անգամ նա ինձ պատմեց իր փրկության պատմությունը։

Մինչ ծնողներիս մահը երեք եղբայրներս ու ես չէինք իմացել սարսափելի մանրամասները։

Նրա հուշերի ընթերցումը ցնցում էր ինձ համար ու մի տեսակ ինքնության ճգնաժամի հանգեցրեց- ասում է նա,- երեխա ժամանակ ուզում էի ավելի ինտեգրվել, մերվել, ամերիկացի լինել։ Իմ դասընկերներից եւ ուսուցիչներից ոչ ոք ոչինչ չգիտեր հայերի մասին կամ այն մասին, թե որտեղ է գտնվում Հայաստանը։ Շաբաթը մեկ հայոց լեզվի դասերի էի մասնակցում, քանի որ ծնողներս շատ էին կարեւորում դա»։  

Ջոնն ու Արտեմիսն իրենց հարսանիքին, 1932թ.

Կանխորոշված հանդիպում

Մյուրիելի մայրը՝ Արտեմիս Երամյանը, ծնվել է 1914թ. Արաբկիրի մոտ գտնվող Ցաք օսմանյան գյուղում։ 1915թ. գյուղի տղամարդկանց մահապատժի ենթարկեցին։ Կանանց ու երեխաներին փակել էին եկեղեցում, իսկ այնուհետեւ տարել էին դաշտ՝ գնդակահարելու։ Փամփուշտը վրիպել է, եւ Արտեմիսը ողջ է մնացել։ Թուրք մի հովիվ գտել է նրան ու թողել մզկիթի աստիճաններին։

Արտեմիսին փրկեց սրտացավ մի ժանդարմ, որը երեխային մեծացրեց այնքան ժամանակ, մինչեւ պատերազմից հետո հեռավոր ազգականները կգտնեին նրան ու կտեղափոխեին Ամերիկա։

Եթե ցեղասպանությունը տեղի չունենար, Զավենն ու Արտեմիսը կարող էին եւ Արաբկիրում հանդիպել։ Զավենը ծնվել է 1907թ., Արաբկիրի մոտ գտնվող Մաշգերդում։ Նա ութ տարեկան էր, երբ իր հորը, այնուհետեւ՝ մորն ու զարմիկներին սպանեցին։ Խնայեցին միայն նրա հիվանդ տատիկին ու նորածին եղբորը։ Ժանդարմները հայերին չորս օր կողպել էին եկեղեցու ներսում։ Երբ նրանց կենտրոնական հրապարակ են ուղեկցում՝ սպանելու, Զավենը տուն է վազում ու թաքնվում գոմում, հետո ապաստան գտնում թուրք հարեւանի մոտ։ «Մոտ մեկ ամիս անց մեր հարեւանի հետ գյուղի հրապարակի մոտ էի,- տարիներ անց գրել է Ջոնը,- թոփալ Նուրին՝ ողջ տարածաշրջանի գլխավոր դահիճը, ձիով եկավ, բռնեց ինձ ու բղավեց. «Դո՛ւ էիր այն մեկը, որ փախուստի դիմեց»։ Թուրք մի կին նայեց նրան ու բացականչեց. «Մի՞թե արդեն բավարար չեք սպանել։ Ինչո՞ւ տղային հանգիստ չեք թողնում, որ իր մահամերձ տատիկի ու նորածին եղբոր մասին հոգ տանի»»։ Ժանդարմը բաց թողեց տղային, ու նա փրկվեց։

 

Մեքենաների վաճառքից մինչեւ բարեգործություն

Բոստոնում Զավենը «Ջոն» է դառնում։ Նա հաճախում է ավագ դպրոց,սակայն 16 տարեկանից թողնում է սողորելն ու անցնում աշխատանքի: Ցերեկները հյուրանոցում ամաններ էր լվանում, գիշերն էլ մեխանիկություն անում: Հետո երեք գործընկերների հետ ավտոմեքենաների տեխնիկական սպասարկման սրահ բացեց։ Ու այնտեղ էլ հանդիպեց Արտեմիսին, որը հաշվապահությամբ էր զբաղվում։ Ամուսնանալով 1932թ.՝ նրանք անբաժան մնացին մինչեւ մահ։