Բենջամին Ֆերենց (1920-2023)

Բենջամին Ֆերենց (1920-2023)

Բենջամին Բերել Ֆերենցն իրավաբան էր եւ մարդու իրավունքների պաշտպան: Նա Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ նացիստների իրագործած հանցագործությունները քննողներից մեկն էր, եւ ԱՄՆ զինված ուժերը ներկայացնող գլխավոր դատախազը Նյուրնբերգյան դատավարության ընթացքում: Բենջամին Ֆերենցն իր ամբողջ կյանքում պայքարել է մարդու իրավունքների եւ համընդհանուր խաղաղության համար՝ միջազգային իրավունքի գերակայության հաստատումը դարձնելով իր առաքելությունը:

Ֆերենցի ընտանիքն ԱՄՆ է գաղթել Ռումինիայից, երբ նա ընդամենը 10-ամսական էր: Նա մեծացել է Նյու Յորքում, 1943թ. ավարտել Հարվարդի իրավունքի դպրոցը: Դրանից հետո նա միացավ ԱՄՆ զինված ուժերին եւ մեկնեց Եվրոպա, որտեղ մասնակցում էր գերմանական համակենտրոնացման ճամբարների ազատագրմանը: Սա հիմնովին փոխեց Բենջամին Ֆերենցին՝ կանխորոշելով նրա ապագա կյանքն ու գործունեությունը:

Զորացրվելուց շաբաթներ անց նա կրկին ներգրավվեց՝ արդեն որպես Նյուրնբերգյան դատավարության դատախազ, որտեղ «Այնզաց խմբերի» գործով նշանակվեց գլխավոր դատախազ. դատապարտվեց 22 մարդ: Բենջամին Ֆերենցը նաեւ օգնել է մշակել եւ իրագործել նացիստական ռեժիմից տուժածների վերականգնողական ծրագիր: Նա մեծ դերակատարում է ունեցել Իսրայելի եւ Արեւմտյան Գերմանիայի միջեւ 1952թ. ստորագրված «Փոխհատուցման համաձայնագրի» բանակցություններում:  

Մասնավոր փաստաբանի կարիերան թողնելուց հետո նա իր ջանքերն ուղղեց աշխարհում խաղաղության հաստատման գործին՝ ակտիվորեն առաջ տանելով Միջազգային քրեական դատարան հիմնելու գաղափարը, որը կլիներ համաշխարհային դատական ատյան, որտեղ կքննեին պատերազմական հանցագործություններ եւ այլ վայրագություններ: Այս թեմայով նա մի քանի գիրք է հեղինակել եւ հրատարակել, այդ թվում՝ «Միջազգային ագրեսիայի սահմանումը. համաշխարհային խաղաղության որոնում» (1975թ.), «Միջազգային քրեական դատարան. քայլ դեպի համաշխարհային խաղաղություն» (1980թ.) եւ «Միջազգային իրավունքի կիրառում. համաշխարհային խաղաղություն ուղի» (1983թ.): Նա նաեւ գրել է «Համաշխարհային խաղաղության համընդհանուր ուղեցույց» (1985թ.) եւ «Երկիր մոլորակ. Քո ապագայի բանալին» (1988թ.) գրքերը:

Մինչեւ կյանքի վերջ Ֆերենցը շարունակեց իր գործունեությունը խաղաղության եւ միջազգային իրավունքի բազմաթիվ կազմակերպություններում: Նա Փեյսի իրավունքի դպրոցի պատվավոր պրոֆեսոր էր, որտեղ հիմնել էր Խաղաղության կենտրոն եւ ուսուցանել «Խաղաղության միջազգային իրավունք»:

2019 թ. Բենջամին Ֆերենցը միացել էր «Ավրորա» մրցանակի Ընտրող հանձնաժողովին՝ որպես Պատվավոր համանախագահ:

 

«ԱՎՐՈՐԱ» ՄՐՑԱՆԱԿԻ ԸՆՏՐՈՂ ՀԱՆՁՆԱԺՈՂՈՎ

Ավելին

Էլի Վիզել (1928 - 2016)

Առաջին համանախագահ

«Էլի Վիզել հանուն մարդկայնության» հիմնադրամի նախագահ, Նոբելյան դափնեկիր

Ավելին

Լորդ Արա Դարզի

Նախագահ

Լոնդոնի կայսերական քոլեջի Գլոբալ առողջապահական նորարարությունների ինստիտուտի համաղեկավար

Ավելին

Ջորջ Քլունի

Պատվավոր համանախագահ

The Sentry նախաձեռնության համահիմնադիր, բարերար, դերասան եւ կինոարտադրող

Ավելին

Չելսի Քլինթոն

Հանձնաժողովի անդամ

«Քլինթոն» հիմնադրամի փոխնախագահ, «Քլինթոն» առողջապահության հասանելիության նախաձեռնության փոխնախագահ

Ավելին

Լեյմա Գբովե

Հանձնաժողովի անդամ

Նոբելյան դափնեկիր, լիբերիացի խաղաղության ակտիվիստ եւ կանանց իրավունքների պաշտպան

Ավելին

Դելե Օլոջեդե

Հանձնաժողովի անդամ

Լրագրող, գրող, Պուլիցերյան մրցանակի դափնեկիր

Ավելին

Փոլ Փոլման

Հանձնաժողովի անդամ

Գործարար-առաջնորդ, կլիմայի եւ իրավահավասարության հարցերի պաշտպան

Ավելին

Ջոն Փրենդերգասթ

Հանձնաժողովի անդամ

Մարդու իրավունքների ակտիվիստ, The Sentry նախաձեռնության համահիմնադիր

Ավելին

Լուիզ Ռիչարդսոն

Հանձնաժողովի անդամ

Նյու Յորքի Կարնեգի կորպորացիայի նախագահ

Ավելին

Մերի Ռոբինսոն

Հանձնաժողովի անդամ

ՄԱԿ-ի Մարդու իրավունքների հարցերով նախկին գերագույն հանձնակատար, Իռլանդիայի նախկին նախագահ

Ավելին

Համդի Ուլուկայա

Հանձնաժողովի անդամ

Tent Partnership for Refugees հիմնադրամի հիմնադիր, «Չոբանի» ընկերության հիմնադիր եւ գլխավոր տնօրեն

Ավելին

Էռնեստո Սեդիլյո

Հանձնաժողովի անդամ

Յեյլի համալսարանի Գլոբալիզացիայի ուսումնասիրությունների կենտրոնի տնօրեն, Մեքսիկայի նախկին նախագահ

Ավելին

Վարդան Գրեգորյան (1934 - 2021)

Հանձնաժողովի անդամ

ԱՎՐՈՐԱ մարդասիրական նախաձեռնության համահիմնադիր, Նյու Յորքի Կարնեգի հիմնադրամի նախագահ

Ավելին

Բենջամին Ֆերենց (1920-2023)

Պատվավոր համանախագահ

Իրավաբան, մարդու իրավունքների պաշտպան

Ավելին

Էլի Վիզել (1928 - 2016)

Առաջին համանախագահ

«Էլի Վիզել հանուն մարդկայնության» հիմնադրամի նախագահ, Նոբելյան դափնեկիր

Ավելին

Լորդ Արա Դարզի

Նախագահ

Լոնդոնի կայսերական քոլեջի Գլոբալ առողջապահական նորարարությունների ինստիտուտի համաղեկավար