Բրիտանացիները կարող են իրենցը համարել ջինը, ամերիկացիները՝ բուրբոնը: Իսկ կա՞ն խմիչքներ, որ կարող են համարվել հայկական: Հայերն այնքան վաղուց են ասպարեզում, որ դժվար է վստահ լինել. որոշ հանրահայտ խմիչքներ, ինչպիսիք են գինին ու գարեջուրը, չի բացառվում անգամ հայաստանյան ծագում ունենան: Պատմական արձանագրությունները եւ վերջին հայտնագործությունները վկայում են, որ դրանք հազարամյակներով արտադրվել են Հայաստանում:
Այսօր նորարար մոտեցումներով առաջնորդվող գործարարների շնորհիվ Հայաստանում վերածնվում է ավանդական ալկոհոլային խմիչքների արտադրությունը՝ համադրվելով արտադրության որոշ ժամանակակից միջոցների փորձարարական ներդրման հետ: Ծանոթացեք իրավիճակին եւ վայելե՛ք պատասխանատվությամբ:
ԳԻՆԻ
| Տարիների փոշով ծածկված հին գինու շշեր մառանում, Երեւան |
Ոչ մի այլ ոգելից խմիչք Հայոց աշխարհում այնքան հին պատմություն չունի, որքան գինին. աշխարհում հայտնի հնագույն գինեգործարանը, որը 6100 տարեկան է, հայտնաբերվել է Արենիում: Նաեւ՝ հայկական ոգելից խմիչքներից ուրիշ ոչ մեկի արտադրությունը նույնպիսի մեծ վերելք չի ապրել վերջին տարիներին:
Խորհրդային տարիներին շեշտը դրվում էր քանակի վրա, որակը երկրորդ պլանում էր, եւ արտադրությունը հաճախ ինքնանպատակ էր: Եվ թեպետ խորհրդային ժամանակաշրջանում Հայաստանում կարմիր գինի էր արտադրվում, սակայն կարեւորվում էր արտադրության գաղափարը, ոչ թե որակի բարելավումը: Անկախության վերահաստատումից հետո Հայաստանը ժառանգեց գինու թերզարգացած արտադրական կարողությունները: Վերջերս, սակայն, հայ գինեգործներին հաջողվեց առաջատար դիրքեր զբաղեցնել խմիչքի արտադրության ոլորտում, եւ իսկապես՝ նրանք հրաշալի գործ են արել:
Կարմիր, սպիտակ եւ վարդագույն
Այսօր արտադրվող գինիների բազմազանությունը մեծ է: Դրանք պատրաստվում են ինչպես խաղողի հանրաճանաչ տեսակներից՝ կաբեռնե-սավինյոն, սիրա եւ մուսկատ, այնպես էլ տեղական հայկական տեսակներից՝արենի, խնդողնի եւ ոսկեհատ: Ներկայում աշխույժ արտադրությունը հայացքն ուղղել է ստեղծարար փորձարարությանը՝ ամենաժամանակակից տեխնոլոգիաները համադրելով հայկական գինեգործության ավանդույթների հետ, երբ գինին խմորվում է կարասներում: Աշխարհագրական առումով նույնպես Հայաստանում գինու արտադրությունը սահմանափակ չէ. գինի արտադրվում է ողջ երկրում՝ Արմավիրից ու Արենիից մինչեւ Արցախ:
Երիտասարդ գինի (մաճառ)
Մաճառը մասամբ խմորված գինին է, որը հիմնականում (բայց ոչ պարտադիր) ստանում են խաղողի սպիտակ տեսակներից: Այն կիսաքաղցր է՝ փոքր-ինչ տտիպ: Մաճառը հազվադեպ է մատուցվում տաք ճաշատեսակների հետ. այն օգտագործվում է թեթեւ ուտեստների հետ կամ առանձին:
Քաղցր գինի
Հայաստանում արտադրվում է քաղցր գինի՝ հիմնականում նռան: Այս գինին սովորաբար վայելում են ճաշից հետո՝աղանդերի հետ, ինչպես պորտվեյնը կամ այլ դիժեստիվներ:
ԲՐԵՆԴԻ (ՀԱՅԿԱԿԱՆ ԿՈՆՅԱԿ)
| Տակառներում տարիներով հնեցվող կոնյակ՝ անվանակոչված ի պատիվ Հայաստանի եւ այլ երկրների բարեկամության |
Հայաստանում հայտնի որպես կոնյակ՝ բրենդին հայկական ոգելից խմիչքների արքան է: Լեգենդի համաձայն՝ Ուինսթոն Չերչիլն այնքան էր սիրում հայկական կոնյակ, որ խորհրդային տարիներին Իոսիֆ Ստալինը նրան արկղերով էր ուղարկում այս խմիչքը:
Բրենդին քամվում է խաղողի տեղական տեսակներից, որոնք առաջատար դիրքում են նաեւ զարգացող գինեգործության մեջ: Այնուհետեւ խաղողի հյութը զտվում է՝ վերածվելով ալկոհոլային խմիչքի, եւ հնեցվում փայտե տակառներում, որոնք էլ կոնյակին հաղորդում են բնորոշ հարուստ բույրն ու գույնը: Հայկական բրենդիի հիասքանչ գույնը՝որպես կանոն կարամելային շագանակագույն երանգով, եւ հարուստ համը հայտնի են ողջ աշխարհում:
ՏՆԱԿԱՆ ՕՂԻ
| Տեղական շուկայում վաճառվող տնական օղի.«տնական օղի` 60 ձիաուժ» գրությամբ |
Գեղեցիկ շշերով խանութում ցուցադրված ոգելից խմիչքները ներկայանալի տեսք ունեն, սակայն իրական հայկական խմիչք համտեսելու համար պետք է փորձել նաեւ տնական օղին կամ, ինչպես տեղում են ասում, «արաղը»: Եթե Միացյալ Նահանգներում եւ Եվրոպայի հյուսիսում ինքնաշեն ալկոհոլային խմիչքը թորում են հիմնականում հացահատիկից, ապա Հայաստանում այն պատրաստվում է տեղական մրգից՝ ծիրան, դեղձ, խնձոր կամ հոն: Սակայն հայկական տնական օղիների գլխավորը թթի օղին է: Այն սրտից թույլ մարդկանց համար չէ, սակայն անմոռանալի փորձառություն է երաշխավորում: Եթե, իհարկե, կարողանաք հիշել:
ԳԱՐԵՋՈՒՐ
| Երեւանյան փաբերից մեկում հաճախորդը վայելում է գարեջուրը |
Հայաստանում առկա բոլոր խմիչքներից գարեջուրը, թերեւս, ամենաքիչ տարածվածն է: Սակայն մենք գիտենք, որ գարեջրի արտադրությունը Հայաստանում սկսվել է առնվազն 2400 տարի առաջ: Հույն նշանավոր զորավար եւ պատմաբան Քսենոֆոնն իր գրառումներում հիշատակում է, որ արշավանքներից մեկի ընթացքում Հայաստանում գարեջուր է համտեսել: Այսօր գարեջրի արդյունաբերությունն այնքան աշխույժ չէ, որքան խաղողի հումքից պատրաստվող մրցակիցների արտադրությունը, սակայն անկախանալուց ի վեր գարեջրի արտադրությունը նույնպես զգալի առաջընթաց է ունեցել, եւ պարբերաբար թարմացվող տեսականին թույլ է տալիս կանխատեսել այս խմիչքի արտադրության մոտալուտ վերելքը: