2020 թ. օգոստոսի 4-ին հուժկու պայթյունը ցնցեց Լիբանանի մայրաքաղաքը, որին զոհ գնաց ավելի քան 200 մարդ, հազարավորները վիրավորվեցին: Կանգնելով Լիբանանի ժողովրդի կողքին՝ «Ավրորա» մարդասիրական նախաձեռնությունը խոստացավ 200.000 ԱՄՆ դոլար աջակցություն տրամադրել Բեյրութի քաղաքացիներին եւ «Ավրորայի» #AraratChallenge նախագիծն առցանց դրամահավաք սկսեց Բեյրութի հայ համայնքին աջակցելու համար: Ավելի քան 75 տարի աշխատելով Լիբանանում տնտեսության զարգացման ոլորտում՝ Մերձավոր Արեւելքի հիմնադրամն այժմ ներգրավված է Բեյրութում կենսաապահովման միջոցների վերականգնման գործին: Լիբանանում Մերձավոր Արեւելքի հիմնադրամի ներկայացուցիչ պարոն Զիադ Քեմիյըդի հետ մենք զրուցել ենք այն մասին, թե ինչպես է երկիրը ոտքի կանգնում:
– Տեղում աշխատելով՝ ինչպե՞ս կբնութագրեիք Բեյրութի ներկա վիճակը:
Այս պահի դրությամբ կա մոտ 200 զոհ եւ ավելի քան 6.500 վիրավոր: Ըստ ՄԱԿ-ի եւ կառավարության տվյալների՝ ավելի քան 150.000 մարդ կորցրել է իր տունը: Անհետ կորածների թիվն այս պահի դրությամբ դեռ այնքան էլ հստակ չէ:
Վնասն իսկապես հսկայական է: Ըստ գիտնականների՝ այս պայթյունն աշխարհում իր մեծությամբ համարվում է երրորդը, թե չորրորդը՝ Հիրոսիմայից եւ Նագասակիից հետո: Այնպես որ, կարող եք պատկերացնել վնասի չափը: Ոչ միայն տներ, այլեւ շատ ենթակառուցվածքներ՝ լինի առողջապահական, թե այլ տեսակի, վնասվեցին եւ այլեւս ի վիճակի չեն ծառայություն մատուցել:
Այդ պայթյունից հետո հասարակական եւ միջազգային կազմակերպությունները հիմնականում կենտրոնացած էին հրատապ կարիքների վրա, բայց աշխատանքն այնքան էլ համակարգված չէր: Սկզբում օգնության կրկնակի տրամադրման բազմաթիվ դեպքեր եղան, քանի որ կազմակերպությունները մեկը մյուսի հետ համակարգված չէին աշխատում: Այս պահին իրավիճակն ավելի լավ է, բայց եւ այնպես մենք համակարգված, միասնական աշխատանքի տեսանկյունից դեռ անելիք ունենք, հատկապես երբ խոսքը կենսական միջոցների արագ վերականգնման կարիքների եւ մարտահրավերների մասին է:
– Այսպիսի ողբերգական դեպքի հետեւանքների հետ գործ ունենալը պետք է որ դժվար լինի հատկապես համավարակի պայմաններում: Ինչպե՞ս է այն անդրադարձել վերականգնման աշխատանքների վրա:
Պայթյունից մոտ երկու շաբաթ առաջ մենք սկսեցինք ականատես լինել կորոնավիրուսով վարակվածների թվի կտրուկ աճի, եւ հիվանդանոցներն իրենց հնարավորություների սահմանին էին: Տնտեսական ճգնաժամի պատճառով նրանք արդեն իսկ մի կերպ էին դեղորայք եւ անհրաժեշտ նյութեր հասցնում, իսկ հետո մենք ունեցանք դեպքերի կտրուկ աճ՝ օրական դրանք 20-ից հասան 500-ի:
Պատկերացրեք, որ դրան էլ գումարվում է պայթյունը, որի հետեւանքով հիմնովին շարքից դուրս է գալիս երեք հիվանդանոց, իսկ մյուս հիվանդանոցներն էլ ծանրաբեռնվում են վիրավորներով: Նրանց բժշկական օգնություն էին ցույց տալիս հիվանդանոցի մուտքի մոտ, ընդունարանում, քարտուղարության գրասենյակում, քանի որ հիվանդանոցներում բավարար տեղ չկար: Անկասկած, կորոնավիրուսը բարդացրեց աշխատանքը պայթյունից հետո: Ինչեւէ, հիվանդանոցներն այսօր քիչ թե շատ կարողանում են գլուխ հանել իրավիճակից, քանի որ պայթյունից տուժածների մեծ մասն արդեն դուրս է գրվել հիվանդանոցից:
Կորոնավիրուսի եւ շարունակվող տնտեսական ու բանկային ճգնաժամի պայմաններում մարտահրավերների պակաս չկա: Եվ այս ամենն ավելի հրատապ է դարձնում կենսական միջոցների վերականգնումը, որպեսզի մարդիկ կարողանան գումար վաստակել եւ կայուն եկամուտ ապահովել իրենց ընտանիքի կարիքները հոգալու համար՝ առանց մարդասիրական օգնությունից երկարաժամկետ կախվածության մեջ ընկնելու: Երկարաժամկետ հեռանկարի տեսանկյունից սա կայուն չէ:
– Ի՞նչ ծրագրեր է իրականացնում Մերձավոր Արեւելքի հիմնադրամի Բեյրութի պայթյունից վերականգնման ֆոնդը: Ինչի՞ վրա է այն կենտրոնանում:
Հենց սկզբից մենք առաջ էինք տանում վաղաժամ վերականգնման գաղափարը եւ կենտրոնացած էինք պայթյունից տուժած մարդկանց աջակցելու գործին, որպեսզի օգնեինք նրանց կրկին եկամուտ ստանալ եւ հույս դնել իրենց վրա:
Այսպիսով, նախ մենք աջակցում ենք խոցելի փոքր ձեռնարկություններին, ինչպիսին վարսավիրանոցը կամ մսի խանութն են, որոնք չեն կարող գործունեություն ծավալել պայթյունի հետեւանքով: Աջակցություն տրամադրելիս մենք միշտ գնահատում ենք կարիքները, որպեսզի վստահ լինենք, որ նրանց անհրաժեշտ օգնություն ենք տալիս: Օրինակ՝ գնահատման ժամանակ մսագործը մեզ ասաց, որ իր խանութի բոլոր ապակիները կոտրվել էին, ու շարքից դուրս էր եկել սառնարանը: Կազմակերպություններից մեկն օգնեց ապակիների հարցը լուծել, բայց ոչ ոք նրան նոր սառնարան չբերեց: Ու նա ասաց. «Եթե նոր սառնարան ունենամ, բայց ապակիները չլինեն, ես կարող եմ աշխատել, բայց նոր ապակիներով ու առանց սառնարանի՝ չեմ կարող»: Այդ պատճառով էլ մեզ համար կարեւոր է օգնել նրանց որքան հնարավոր է շուտ վերաբացել իրենց բիզնեսը:
Երկրորդ՝ մենք օգնում ենք հմտություններ ունեցող աշխատողներին, որոնք պայթյունի հետեւանքով կորցրել են աշխատանքը: Մենք նրանց տրամադրում ենք անհրաժեշտ նյութեր՝ վերսկսելու իրենց գործը, եւ նրանց կապում ենք դժվարին դրության մեջ գտնվող ընտանիքների հետ, որոնց պետք է տունը նորոգել, որպեսզի այս մարդիկ կարողանան իրենց ծառայությունները մատուցել անվճար: Հետո Մերձավոր Արեւելքի հիմնադրամը վճարում է վարպետներին: Ստացվում է, որ բոլորն էլ շահում են:
Աջակցության երրորդ տեսակը, որի վրա կաշխատենք ավելի ուշ, քանի որ այն ավելի շատ միջնաժամկետ եւ երկարաժամկետ նախաձեռնություն է, օգնում է նրանց, ովքեր աշխատել են նավահանգստում եւ պայթյունի հետեւանքով կորցրել են աշխատանքը: Մենք ուսումնասիրում ենք մասնագիտական վերապատրաստման հարցը, որպեսզի աջակցենք մարդկանց այն խոցելի խմբերին, որոնք պայթյունի պատճառով կորցրել են աշխատանքը՝ օգնելով նրանց դիվերսիֆիկացնել իրենց հմտությունները, որպեսզի համապատասխանեն շուկայի եւ գործատուի պահանջներին:
Ահա այն երեք ուղղությունները, որոնց վրա ներկա պահին աշխատում է Մերձավոր Արեւելքի հիմնադրամը տեղի գործընկերների հետ՝ համակարգելով աշխատանքը տեղական եւ միջազգային գործընկերների հետ, ֆինանսապես մեզ աջակցող կազմակերպությունների հետ, ինչպիսին «Ավրորա» մարդասիրական նախաձեռնությունն է:
— Ակնհայտորեն դուք ունեք կարճաժամկետ եւ երկարաժամկետ նպատակներ: Ե՞րբ եք ակնկալում տեսնել առաջին արդյունքը, եւ ի՞նչ է անհրաժեշտ ազդեցությունն առավելագույնի հասցնելու համար:
Առաջին երեք ամիսը մենք հիմնականում կկենտրոնանանք մասնագետների եւ փոքր ու միջին բիզնեսի խոցելի խմբերի վրա՝ գնահատելով նրանց կարիքները եւ տրամադրելով աջակցություն: Դրանից երեք ամիս անց ուսումնասիրություն կիրականացնենք: Գուցե այս շահառուները որոշ լրացուցիչ տեխնիկական աջակցության կարիք ունեն, քանի որ աջակցությունը, որ ծրագրում ենք տրամադրել, միայն ֆինանսական եւ նյութական չէ, այլ նաեւ տեխնիկական: Դրանից հետո մենք կգնահատենք ազդեցությունը եւ ապա, իհարկե, կառաջարկենք առաջընթացի ծրագիր, որպեսզի հասնենք մեր երկարաժամկետ նպատակներին:
Մեծ աջակցություն ենք ստացել, բայց, ցավոք, ավելին է անհրաժեշտ, հատկապես ապրուստի միջոցներն արագ վերականգնելու համար: Մեծ աջակցություն է անհրաժեշտ վնասները վերականգնելու համար, դրանից բացի, տնտեսական եւ առողջապահական ճգնաժամը հաղթահարելու համար: Ահա թե ինչու է անհրաժեշտ, որպեսզի միջազգային հանրությունն օգնության ձեռք մեկնի Լիբանանին՝ վերականգնվելու եւ վերակառուցվելու համար, օգնի մարդկանց ստանալ անհրաժեշտ միջոցներ՝ կայուն եղանակով:
Խնդրում ենք աջակցել Բեյրութի ժողովրդին՝ միանալով միջազգային դրամահավաքին եւ կատարելով նվիրատվություն այստեղ:
Լուսանկարը՝ Բեյրութի խոշոր պայթյունից հետո: © Մարուան Նաամանի, Getty Images